Części komputerowe w obecnych czasach potrafią być naprawdę drogie. Jednak są producenci, którzy nadal starają się zaoferować względnie tanie, ale dobre podzespoły. Dzisiaj na warsztat bierzemy topową, ale nie tak drogą płytę główną dla procesorów Intela, czyli model BIOSTAR Z790A-Silver.
Płyta główna to jeden z kluczowych podzespołów każdego komputera, a w sklepach znaleźć można ich całe zatrzęsienie. Zarówno platformy pod AMD, jak i Intela podzielone są na te same formaty – E-ATX, ATX, Micro ATX oraz Mini ITX; jak i segmenty różniące się chipsetami, a więc i funkcjonalnością. Podstawowe, skierowane do najtańszych PC – AMD A620 i Intel H610; średnie, wystarczające większości użytkowników – AMD B650(E) i Intel B660 oraz najwyższe i najdroższe, dedykowane entuzjastom – AMD X670(E) i Intel Z790.
Co ciekawe porównując rynek płyt głównych do innych podzespołów komputerowych jak karty graficzne, obudowy, SSD itd. nie znajdziemy tutaj zbyt wielu producentów. W Europie mowa głównie o pięciu firmach – ASUS, ASRock, BIOSTAR, MSI i GIGABYTE. Reszta albo ma ledwie kilka modeli (ECS, NZXT), albo nie jest wcale dostępna (ONDA, Colorful).
Dzisiaj na warsztat bierzemy model BIOSTAR Z790A-Silver, który dostępny jest w sprzedaży już od kilku miesięcy. Mowa o płycie głównej w formacie ATX wyposażonej w chipset Intel Z790 oraz gniazdo LGA 1700. Stworzono ją z myślą o procesorach Intel Core 12., 13. oraz 14. generacji oraz modułach RAM w standardzie DDR5. Jest to aktualnie jedna z przystępniejszych cenowo platform dla entuzjastów, pozwalająca na pełne OC.
Sprzęt przychodzi do nas zapakowany w czarno-srebrny karton. W środku mamy klasyczną tekturową wytłoczkę, folię antystatyczną i piankową podkładkę. Prócz samej płyty głównej nie dostajemy zbyt wiele – cztery przewody SATA III, tylną osłonę I/O oraz instrukcję z płytą CD. W 2024 roku to ostatnie trochę bawi i przy szerokim porzucaniu napędów optycznych warto byłoby już pójść śladami konkurencji, czyli „przesiąść się” na pendrive.
BIOSTAR Z790A-Silver oparto na czarno-srebrnej kolorystyce bez fabrycznego RGB LED. Sekcja zasilania to 17-fazowe (16+1, 90A) rozwiązanie cyfrowe. Doczekała się ona dwóch okazałych, żebrowanych radiatorów. Prócz tego mamy tutaj cztery banki dla pamięci DDR5-7200+, jedno wzmocnione złącze PCIe 5.0 x16, jedno zwykłe PCIe 4.0 x8 oraz dwa PCIe 3.0 x1.
Dla nośników danych przewidziano trzy złącza M.2 2280 PCIe 4.0 x4 oraz sześć SATA III. Dodatkowo dostajemy porządny kodek dźwiękowy Realtek ALC1220 ze wzmacniaczem słuchawkowym, 2,5-gigabitowy kontroler sieciowy Realtek RTL8125B oraz miejsce na zamontowanie karty typu M.2 od łączności bezprzewodowej WiFi/Bluetooth (brak w zestawie).
Testowana płyta główna nie oferuje raczej żadnych fajerwerków jak fizyczne przyciski na laminacie czy ekran POST. Nie zabrakło tutaj jednak pewnych podstawowych udogodnień jak fabryczny radiator dla SSD M.2; diody sygnalizujące problem z CPU/GPU/RAM lub bootowaniem czy złącza 5 i 12 V dla oświetlenia RGB LED.
BIOSTAR podobnie jak inni producenci oferuje dwa widoki UEFI – podstawowy oraz zaawansowany. W obu dostępne jest sterowanie myszką oraz klawiaturą. Pierwszy z nich, nazwany EZ Mode, sprawia dobre wrażenie i oferuje wszystko to co potrzebne laikowi. Możemy tutaj szybko sprawdzić parametry komputera, zmienić kolejność bootowania nośników, włączyć/wyłączyć profil XMP, sterować wentylatorami czy skonfigurować RGB LED.
Nieco gorzej sprawa ma się z widokiem zaawansowanym. Jest on dość archaiczny i odstaje od tego co oferuje MSI czy ASUS. Opcji jest sporo i pogrupowano je na kilka zakładek - Main, Advanced, Chipset, Boot, Security i Tweaker. Dla osób planujących OC procesora czy pamięci RAM najprzydatniejsza będzie ta ostatnia, pozwalająca na zmianę taktowań, napięć czy opóźnień.
Co mi się nie podoba w UEFI Tajwańczyków? Po pierwsze przydałyby się lepsze opisy konkretnych funkcji, bo aktualnie większość z nich ich nie posiada. Po drugie aktualizacja BIOS-u też pozostawia wiele do życzenia. BIOSTAR jest kapryśny pod względem użytego pendrive (pojemność, system plików), nazw czy lokalizacji. Części osób może brakować predefiniowanych trybów OC procesora czy modułów RAM.
W skład naszej platformy testowej wchodzą następujące podzespoły:
Intel Core i7-14700K to 20-rdzeniowy i 28-wątkowy procesor z najnowszej generacji dla gniazda LGA 1700. Mamy tutaj do czynienia z 8 dużymi, wysokowydajnymi rdzeniami typu „Performance” oraz 12 małymi, energooszczędnymi typu „Efficent”. Domyślnie mowa o taktowaniu 3,4/2,5 GHz (rdzenie P/E) i do 5,6/3,4 GHz w trybie Turbo dla wybranych rdzeni, wszystko przy TDP 125 W (bazowo) i MTP 253 W (Turbo).
W naszym przypadku udało się osiągnąć do 5,7 GHz dla rdzeni P i do 4,3 GHz dla rdzeni E przy napięciu 1,29 V. Limitem była przede wszystkim temperatura, która w najcięższych scenariuszach ze sztucznym obciążeniem (AVX) wszystkich rdzeni sięgała 99°C. Oczywiście w grach wyglądało to zdecydowanie lepiej.
Jeśli chodzi o moduły RAM to zamiast podkręcać znajdujące się w platformie G.SKILL Trident Z5 RGB 6400 MHz sięgnąłem od razu po topowe pamięci Patriot Viper Xtreme 5 8000 MHz. Niestety BIOSTAR Z790A-Silver sobie z nimi nie radzi – maksymalne w pełni stabilne przez 24H obciążenia ustawienia jakie udało mi się osiągnąć to 6800 MHz CL 34-44-44-96 1,4 V lub 7000 MHz CL 40-44-44-96 1,45 V.
Oczywiście BIOSTAR udostępnia wszelkie potrzebne do OC opcje jak kontrola napięcia i LLC, zmiana mnożnika, edycja BLCK, tryby gear czy timingi pierwszo-, drugo-i i trzeciorzędowe dla pamięci RAM. Na uwagę jednak zasługuje fakt, że płyta główna podaje wyższe napięcie niż ustawi użytkownik. Przykładowo ustawiając 1,29 VCore, otrzymywałem 1,33 V.
Podsumowując testowana płyta ma dobre możliwości OC. Zarówno pod względem tego co znajdziemy na laminacie (VRM i jej chłodzenie, diody sygnalizujące), jak i software w postaci UEFI. Wielu entuzjastów będzie zadowolonych, zwłaszcza jeśli chcą tylko wycisnąć nieco więcej wydajności, a nie bić rekordy i walczyć o każdy MHz. Mimo wszystko propozycja Tajwańczyków odstaje lekko od droższej konkurencji.
W obecnych czasach płyta główna ma niewiele do powiedzenia pod względem wydajności – pierwsze skrzypce gra procesor, karta graficzna i moduły RAM. Różnice między producentem A i B czy poszczególnymi modelami są przeważnie na poziomie błędu pomiarowego. To znaczy od kilku do kilkudziesięciu punktów czy poniżej 1 FPS.
Twierdzenie to idealnie zdaje się potwierdzać zestawienie budżetowego BIOSTAR Z790A-Silver z generację starszą, ale topową płytą główną MSI MEG Z690 UNIFY. Różnice zarówno w popularnych benchmarkach, jak i grach AAA to poniżej 1%.
Jeśli chodzi o nośniki danych to nie było żadnego problemu z osiągnięciem maksymalnej wydajności, zarówno w przypadku SSD montowanego w złączu M.2, jak i klasycznego SSD SATA III. W pierwszym przypadku na plus należy zaliczyć fabryczny radiator, który pozwala obniżyć temperatury kontrolera. Acz szkoda, że jest tylko jeden w zestawie.
W przypadku czasu bootowania jest to wartość około 20,7 sekundy. Liczyłem go od momentu wciśnięcia przycisku Power na obudowie, aż do pokazania się pulpitu. Pomiar przeprowadzany był dziesięć razy z użyciem stopera, następnie wyciągnięta została średnia arytmetyczna.
Na koniec zostaje nam pobór mocy, który dla wielu użytkowników może być kluczowy w przypadku drożejącej energii elektrycznej. Mowa o wartości dla całego komputera, z wyłączeniem monitora. Pomiar dokonany był przy wykorzystaniu markowego watomierza, a wyniki wyglądają jak w tabeli powyżej. Warto pamiętać, że sama karta graficzna pobiera u nas około 300 W, a różnica po OC dotyczy przede wszystkim procesora.
O BIOSTAR Z790A-Silver wiemy już niemal wszystko. Mimo niskiej jak na współczesne realia ceny i nieco mniej popularnego w Polsce producenta jest to bardzo solidna płyta główna. Osoby szukające sprzętu bez zbędnych dodatków będą zadowolone. Platforma radzi sobie z mocniejszym CPU i GPU jak Intel Core i7-14700K oraz NVIDIA GeForce RTX 4080 bez żadnego problemu. Pozwala również na ich podkręcanie. Pod względem pamięci RAM mowa nawet o modułach 7000 MHz.
Wśród plusów warto wymienić mocną i dobrze chłodzoną sekcję zasilania, wzmocnione złącze PCI Express 5.0 x16 czy aż trzy złącza dla nośników półprzewodnikowych M.2. Mimo braku fabrycznego podświetlenia znalazły się tutaj wyprowadzenia dla sprzętu RGB LED oraz sporo złączy dla wentylatorów. Wisienką na torcie jest dobry kodek audio – Realtek ALC1220 ze wzmacniaczem słuchawkowym oraz 2,5-gigabitowy kontroler sieciowy Realtek RTL8125B.
BIOSTAR Z790A-Silver to jednak nie jest sprzęt idealny. O ile UEFI w trybie podstawowym jest bardzo dobre, tak wersja zaawansowana pozostawia trochę do życzenia. Zwłaszcza pod względem opisów konkretnych ustawień, a jest ich sporo. Płyta też dość luźno podchodzi do kontroli napięć, a w efekcie procesor dostaje nieco więcej niż ustawił użytkownik. Różnice nie są duże, ale mają wpływ na temperatury i mogą decydować o stabilności OC.
W momencie pisania recenzji testowana płyta kosztuje w Polsce około 1099 złotych. Na pierwszy rzut oka może wydawać się to sporo, ale w rzeczywistości to jedna z tańszych konstrukcji w formacie ATX, z chipsetem Intel Z790, gniazdem LGA 1700 i obsługą DDR5. Warto też przypomnieć, że sporo płyt głównych potrafi obecnie kosztować po 3000, 4000 czy 5000 złotych.
Podsumowując BIOSTAR Z790A-Silver nie jest żadnym killerem czy ukrytym białym krukiem. Nie jest to też sprzęt do ekstremalnego podkręcania. To po prostu dobra płyta główna, która będzie stanowiła porządną bazę pod wydajny zestaw komputerowy. Zwłaszcza, jeśli ktoś nie siedzi ciągle w UEFI.
Zalety:
Wady:
Źródło zdjęć: Telepolis / Przemysław Banasiak
