Od ponad pół wieku słyszymy, że radio czeka rychły koniec, ale jakoś tego końca nie widać. Jak to możliwe? To proste – radio jest genialne.
Dzień Radia obchodzimy aż dwa razy w roku. Światowy Dzień Radia przypada na 13 lutego. Polskie święto, honorujące to genialne medium, zostało ustalone na 11 kwietnia.
Radio ma wielu ojców. Może też kilka matek, bo podobno za każdym silnym mężczyzną stoi jeszcze silniejsza kobieta. Radioodbiornik powstał dzięki pracy takich tytanów fizyki jak Maxwell, Hertz, Popow, Marconi i oczywiście Tesla. Podobnie jak internet, radio było początkowo instrumentem wojskowym, doskonale sprawdzającym się w komunikacji na morzu.
Dopiero w 1920 roku ruszyła pierwsza rozgłośnia „dla ludu” – KDKA w Pittsburgu. W Europie pierwsza odezwała się Moskwa, następnie ruszyło brytyjskie radio BBC. Polskie radio Warszawa rozpoczęło nadawanie 18 kwietnia 1926 roku o godzinie 17. Pierwszą prezenterką radia była Janina Sztompkówna. Tego dnia wypowiedziała historyczne słowa:
Halo, halo, Polskie Radio Warszawa, fala 480 metrów.
Już 2 stycznia 1927 roku na Forcie Mokotowskim w Warszawie stanął pierwszy własny nadajnik Polskiego Radia. Produkcja odbiorników radiowych była relatywnie łatwa, więc błyskawicznie staniała. Odbiorniki trafiły do domów zwykłych Polaków, niekoniecznie zamożnych. W wielu domach było to pierwsze i przez wiele lat jedyne urządzenie elektroniczne. I tak to się toczy do dziś.
Oczywiście Polska od razu ruszyła z produkcją odbiorników radiowych w Warszawie (Kenotron, Natawis, PWŁ), Katowicach (Deblessefon), Wełnowcu (Capello) i oczywiście Wilnie, gdzie powstał prawdziwy gigant – Elektrit. W latach dwudziestych i trzydziestych pracowało tam nawet 1100 osób na 6 liniach produkcyjnych. Zakład miał też własne laboratoria i stolarnię, produkującą wspaniałe obudowy dla urządzeń. Powstały tam takie cuda jak piękne odbiorniki Allegro Z, widoczny poniżej. To jeden z ostatnich modeli Elektritu.
Jerzy Lemański, historyk i specjalista ds. merytorycznych Narodowego Muzeum Techniki, twierdzi, że Elektrit dyktował techniczną modę. Podobno nawet Philips obawiał się konkurencji z polskiego Wilna. Powiedział w wywiadzie – a jakże – radiowym.
Dzień Radia honoruje nie początki nadawania w Polsce, ale rolę radia w naszym życiu. Radio to oczywiście rozrywka. Od pierwszych dni rozgłośnie zapewniały słuchaczom kontakt z kulturą wysoką i popularną. Pierwsze wieczorne audycje Radia Warszawa wypełniała przede wszystkim muzyka. Jednak technicy szybko nauczyli się transmitować także wydarzenia sportowe i koncerty na żywo oraz zapisywać dźwięk na stalowej taśmie.
Radio szybko stało się też areną debaty politycznej. Łatwą dostępność odbiorników wykorzystywali zarówno kandydaci na prezydenta USA, jak i Hitler, Stalin i Mussolini. Amerykańskie radio KDKA zaś niemal od razu zaczęło transmitować msze z lokalnego kościoła, co uczyniło z radia narzędzie przekazu dla wiernych, ułatwiające im praktyki religijne. Niestety, w czasie konfliktów radio było też pełne propagandy i dezinformacji.
Kto pamięta PRL, na pewno pamięta też Radio Wolna Europa. Było to źródło zachodniej muzyki rozrywkowej i rzetelnych wiadomości ze świata, odmiennych od rodzimej propagandy. Książki można skonfiskować, spotkań zakazać, a jak pokonać fale radiowe, płynące z innego kraju? W Polsce były próby zagłuszania sygnału, ale były bardzo kosztowne i spotykały się z oporem społeczeństwa.
A skąd! Od pierwszych dni telewizji słyszymy o końcu radia, a jakoś tego końca nie widać. Aktualnie to telewizja linearna przeżywa kryzys, prasa drukowana ledwo zipie, a radio trzyma się lepiej niż Dolly Parton i Maryla Rodowicz razem wzięte. To trwa już dobre 60 lat.
Radio jest bowiem wyjątkowym medium, które może nam towarzyszyć w różnych sytuacjach – w samochodzie, u fryzjera, w poczekalni, przy piciu porannej kawy i przed spaniem. W przeciwieństwie do telewizji czy gazet, radio nie odciąga nas od codziennych zajęć, nie wymaga skupienia pełnej uwagi. Przy tym dociera niemal wszędzie tam, gdzie ktoś ma tani odbiornik. Genialne, prawda?
W lutym 2024 roku poznaliśmy wyniki badania zrealizowanego dla platformy I Love Radio. Aktualnie radia słucha aż 25 milionów Polaków tygodniowo i 19 milionów dziennie! To całkiem nieźle jak na medium z niemal 100-letnim stażem w kraju.
Miejscem, w którym najwięcej osób włącza radio, jest samochód. Odbiorniki FM mają się świetnie, ale słuchacze sięgają też po strumienie w internecie i radio cyfrowe.
Wszystkich głosujących: 383
Źródło ankiety: Towarzyszy Polakom od 1926 roku. Tego na pewno o nim nie wiesz
Źródło zdjęć: MrPat / Shutterstock, OldRadio.pl, Topory / Wikimedia, własne
Źródło tekstu: własne
