Fani Gwiezdnych Wojen znają widok podwójnego zachodu Słońca. Niedawno odkryto nową egzoplanetę, na której jest to możliwe.
Przez wieki astronomowie zastanawiali się, czy w Kosmosie znajdą planetę, która krąży wokół dwóch gwiazd. Układ ten znany jest fanom Gwiezdnych Wojen, gdzie przestawiono pustynną Tatooine, zamieszkiwaną przez Jobba’e.
Pierwszy dowód na istnienie takiego układy planetarnego uzyskano w 2011 roku przy użyciu teleskop Keplera. Naukowcy odkryli wtedy Keplera-16b, położonego 200 lat świetlnych od Ziemi. Planeta wielkością zbliżona do Saturna, składa się w połowie z gazów oraz w połowie ze skał. Gwiazdy są jednak mniejsze niż znane nam Słońce.
Znalezienie w Kosmosie układu z dwiema gwiazdami nie jest bardzo trudne. Astronomowie deklarują, że nawet co drugi może być zbudowany z kilku gwiazd. Do tej pory potwierdzono 14 takich przypadków. Trudniejsze dla naukowców jest jednak odkrywanie egzoplanet w tych układach.
Do tej pory odkryto tylko jeden układ podwójny, który zawiera wiele planet. Nazywa się on Kepler-47 i położony jest on około 5000 lat świetlnych od naszego miejsca zamieszkania, w konstelacji Łabędzia. System ten posiada aż trzy egzoplanety, do których należą Kepler-47 b, d i c.
Teraz po raz drugi w historii naukowcom udało się odkryć system planetarny krążącą wokół dwóch gwiazd. Astronomowie badali wtedy układ podwójny TOI-1338, inaczej zwany BEBOP-1, znajdujący się około 1320 lat świetlnych od Ziemi. W 2020 roku odkryto tam planetę krążącą wokół układu podwójnego, nazwaną TOI-1338b. Niedawno naukowcy starali się określić masę egzoplanety, co skończyło się niepowodzeniem.
Zamiast tego jednak odkryli drugą planetę, której nadano nazwę BEBOP-1c. Nowe ciało niebieskie ma być planetą gazową, tak jak Saturn czy Jowisz. Masa tego obiektu jest ogromna, gdyż zbliżona jest do 65 kul Ziemskich. BEBOP-1c znajduje się dość blisko pary gwiazdy, gdyż jej odległość wynosi mniej więcej 80% drogi Ziemi do Słońca. Czas okrążenia układu podwójnego zajmuje jej 215 dni.
Naukowcy odległe planety, odkrywają za pomocą metody zwanej tranzytową. Obserwacja ta jest możliwa gdy obiekt niebieski, porusza się przed swoją gwiazdą, przecinając jej tarczę. Cień pojawi się wówczas na niewielkiej części gwiazdy, osłabiając jej jasność. Czas trwania, a także kierunek trajektorii tego tranzytu, pozwala wywnioskować o rozmiarze obiektu czy jego odległości od Ziemi.
Potężne teleskopy, tak jak Jamesa Webba, są w stanie przeanalizować skład atmosfery odkrytej egzoplanety. Światło, przedostające się przez najwyższe warstwy atmosfery, pod wpływem różnych czynników zmiania widmo. Analiza zaistniałych podczas obserwacji zmian, dać może informacje na temat pierwiastków z jakich zbudowana jest atmosfera.
Drugi sposób, zastosowana przy wykryciu BEBOP-1c to metoda spektroskopii radialnej. System poszukiwania egzoplanet w ten sposób jest znacznie tańszy. Zakłada on, że egzoplaneta, zawsze wywiera wpływ grawitacyjny na swoją gwiazdę, przez co ta modyfikuje prędkość i trajektorię w momencie gdy planeta znajdzie się najbliżej. Ta niewielka zmiana jest zazwyczaj mierzalna z Ziemi. Pozwala ona poznać położenie egzoplanety i określić jej masę.
Wykrywanie planet krążących wokół układu podwójnego tym sposobem jest trudne. Światło generowane przez obie gwiazdy może utrudnić zebranie danych na temat ich ruchów, które są niezbędna do potwierdzenia obecności światów.
Obecnie odkryto tylko dwa światy w systemie orbitalnym TOI-1338/BEBOP-1. Naukowcy przypuszczają jednak, że w przyszłości zidentyfikują w nim więcej obiektów. Następne badania mogą też pomóc potwierdzić rozmiar BEBOP-1c i masę TOI-1338b.
Źródło zdjęć: Shutterstock
Źródło tekstu: Space.com, oprac. własne
