Ponad 3 mln Polaków zastrzegło już PESEL. O tym muszą wiedzieć

Od 1 czerwca banki, instytucje finansowe, ale też operatorzy komórkowi muszą weryfikować, czy numer PESEL klienta nie został zastrzeżony. W związku z tym w przestrzeni publicznej pojawiło się wiele nieścisłości, które warto wyjaśnić. Co dokładnie daje zastrzeżenie numeru PESEL? Wyjaśniamy.

Rewolucja w numerach PESEL rozpoczęła się dokładnie 17 listopada 2023 roku. Od tego dnia otrzymaliśmy możliwość zastrzegania PESEL-u. Początkowo w urzędach gminy, placówkach bankowych i pocztowych oraz przez stronę internetową obywatel.gov.pl. Dopiero na początku stycznia funkcja została dodana do aplikacji mObywatel, co znacząco ułatwiło cały proces. Tak naprawdę sprowadza się on dzisiaj do zaznaczenia jednej opcji w appce.

Jednak prawdziwa rewolucja zaczęła się 1 czerwca. Wcześniej numer PESEL mogliśmy zastrzec, ale w praktyce nic to nie dawało. Dopiero od pierwszego dnia czerwca 2024 roku instytucje finansowe, w tym banki, SKOK-i i kredytobiorcy, a do tego także operatorzy komórkowi oraz notariusze mają obowiązek weryfikowania, czy dany numer jest zastrzeżony. Jeśli tak, a pomimo tego doprowadzą do zawarcia umowy, obywatel nie będzie obciążony jej finansowymi konsekwencjami. Ma to chronić Polaków przed oszustwami, polegającymi na kradzieży tożsamości. Nic dziwnego, że z takiej opcji skorzystało już ponad 3,3 mln obywateli.

Na dzień 2 czerwca 2024 r. numer PESEL zastrzegło 3 335 900 osób.

- poinformowała TELEPOLIS.PL Małgorzata Sokołowska- Makarowska z Biura Komunikacji Ministerstwa Cyfryzacji.

Pomysł wydaje się słuszny, jednak w przestrzeni publicznej pojawiło się wiele nieprawdziwych informacji, które do zastrzeżenia numeru PESEL mogą zniechęcić. Postanowiliśmy zapytać u źródła i rozwiać ewentualne wątpliwości.

Fakty i mity na temat zastrzegania numeru PESEL

Zastrzeganie numeru PESEL jest mechanizmem, który ma nas chronić. Owszem, w idealnym świecie to problemem banku czy operatora komórkowego powinno być to, że udzielił kredytu lub wyrobił duplikat karty SIM osobie, która podała fałszywe dane. Niestety, nie żyjemy w idealnym świecie, a zastrzeżenie numeru PESEL ma właśnie przed tym nas uchronić. Sama operacja, dzięki aplikacji mObywatel, jest na tyle szybka i prosta, że nie warto się zastanawiać. Dzięki temu zyskacie pewność, że:

• nikt nie weźmie na was kredytu ani pożyczki
• operator komórkowy nie wyrobi duplikatu karty SIM
• nikt nie otworzy na wasze dane rachunku bankowego
• nikt nie sprzeda waszej nieruchomości
• nikt nie wypłaci z wasze konta gotówki większej niż równowartość 3 minimalnych pensji

To właśnie ta ostatnia kwestia budzi chyba największe wątpliwości. Okazuje się, że zastrzeżenie numeru PESEL do pewnego stopnia ogranicza możliwość wypłaty gotówki. Przy wizycie w banku nie pobierzemy kwoty wyższej niż 3-krotność pensji minimalnej, co przekłada się na 12700 zł. Jednak dotyczy to tylko wizyty w placówce, a wypłata nie zostanie całkowicie zablokowana, a jedynie wstrzymana na 12 godzin.

Jeżeli wypłata przekracza trzykrotność minimalnego wynagrodzenia za pracę, o którym mowa w ustawie z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. z 2020 r. poz. 2207) a numer PESEL osoby jest zastrzeżony, to bank wstrzymuje wypłatę gotówkową na 12 godzin.

- informuje Małgorzata Sokołowska- Makarowska z Biura Komunikacji Ministerstwa Cyfryzacji.

Zastrzeżenie numeru PESEL nie ma też wpływu między innymi na zmianę limitów na karcie, bo takie wątpliwości również pojawiły się w wielu miejscach. Chociaż nie zawsze.

W kanałach zdalnych (aplikacji IKO i serwisie iPKO) klient PKO Banku Polskiego ma możliwość zmiany limitu na karcie kredytowej, bez konieczności wizyty w placówce banku. Jeżeli zdarzył się indywidualny przypadek, że konieczna była w tym celu wizyta w oddziale  banku – prosimy o kontakt, by wyjaśnić szczegóły takiej sytuacji. Podczas zmiany limitu karty kredytowej w IKO i iPKO bank także sprawdza czy PESEL nie jest zastrzeżony. 
Jeśli sprawa dotyczyła zmiany limitu na karcie do konta, a nie dotyczyła karty kredytowej, to w takiej sytuacji bank nie weryfikuje statusu zastrzeżenia PESEL.

- informuje Piotr Wardziak z PKO BP.

Jeśli sprawa dotyczyła zmiany limitu na karcie do konta, a nie dotyczyła karty kredytowej, to w takiej sytuacji bank nie weryfikuje statusu zastrzeżenia PESEL.

Tak samo nie zmienia to nic w kwestii wypłat pieniędzy z bankomatów. Te nadal będą działać tak samo, jak do tej pory. Jedyne, co w tej sytuacji może nas ograniczać, to limity określone bezpośrednio przez banki oraz operatorów bankomatów (np. Euronet lub Planet Cash). Te wynoszą od kilkuset złotych do kilkudziesięciu tysięcy złotych.

Wszystkie powyższe informacje opisał też PKO Bank Polski w swoim komunikacie.

Sprawdzimy, czy nie masz zastrzeżonego numeru PESEL, m.in. zanim:

• otworzymy Ci konto
• pożyczymy Ci pieniądze
• udostępnimy Ci bankowość elektroniczną
• wypłacimy Ci w naszej placówce więcej niż trzykrotność minimalnego wynagrodzenia.

Nie załatwisz tych spraw, jeśli Twój numer PESEL będzie zastrzeżony. Zastrzeżenie możesz w każdej chwili cofnąć. Dla pozostałych produktów i usług nic się nie zmienia.

- informuje PKO BP.

System działa w czasie rzeczywistym

Co w momencie, w którym numer PESEL macie zastrzeżony, ale chcecie wypłacić w placówce banku kwotę większą niż 12700 zł, wziąć kredyt lub wyrobić duplikat karty SIM, bo oryginał zgubiliście? Wbrew niektórym opiniom, to również nie stanowi wielkiego problemu, ponieważ system działa w czasie rzeczywistym. W takiej sytuacji wystarczy zalogować się do aplikacji mObywatel, wyłączyć zastrzeżenie numeru PESEL i wtedy udać się do punktu lub wypełnić wniosek online (np. o pożyczkę). Gdy to już zrobicie, numer PESEL ponownie możecie zastrzec, dalej chroniąc się przed ewentualnymi wyłudzeniami.

System działa w czasie rzeczywistym tzn. że akcja cofnięcia zastrzeżenia od razu jest odnotowywana w rejestrze i udostępniana podmiotom weryfikującym.

- otrzymaliśmy zapewnienie od Ministerstwa Cyfryzacji.

Te kilka dodatkowych sekund i konieczność zalogowania się do aplikacji to tak naprawdę główna niedogodność i koszt zastrzeżenia numeru PESEL. Niewielka to cena, biorąc pod uwagę ewentualny spokój ducha, który nam zapewnia. Dlatego trudno dzisiaj wskazać sensowne wady zastrzegania numeru PESEL. System został na tyle uproszczony, że każdy z nas czym prędzej powinien to zrobić.

Jak zastrzec numer PESEL?

Numer PESEL możecie zastrzec na kilka sposobów, z czego zdecydowanie najłatwiejsze i najszybsze jest skorzystanie z aplikacji mObywatel, gdzie cały proces zajmuje dosłownie kilka sekund. Wszystkie dostępne opcje to:

• aplikacja mObywatel,
• strona obywatel.gov.pl,
• placówka bankowa lub pocztowa,
• dowolny urząd gminy:
  • po zweryfikowaniu tożsamości składa się wniosek o wpisanie w rejestrze zastrzeżenia swojego numeru identyfikacyjnego lub cofnięcie takiego zastrzeżenia,
  • w rejestrze zastrzeżeń wprowadzane są dane osób pełnoletnich, zarówno z obywatelstwem polskim, jak i cudzoziemców,
  • w przypadku niemożności złożenia wniosku o zastrzeżenie numeru PESEL spowodowanej chorobą, niepełnosprawnością lub inną niedającą się pokonać przeszkodą zastrzeżenia numeru PESEL można dokonać przez pełnomocnika, który stawi się osobiście w dowolnym urzędzie gminy, złoży pełnomocnictwo szczególne do dokonania tej czynności i potwierdzi swoją tożsamość za pomocą dokumentu tożsamości,
  • w imieniu osoby nieposiadającej zdolności do czynności prawnych albo posiadającej ograniczoną zdolność do czynności prawnych, wniosek o zastrzeżenie albo cofnięcie zastrzeżenia numeru PESEL może złożyć osobiście w dowolnym urzędzie gminy opiekun prawny albo kurator. W tym celu przedkłada orzeczenie sądowe potwierdzające wyznaczenie go opiekunem albo kuratorem oraz potwierdza swoją tożsamość za pomocą dokumentu tożsamości,
  • organ gminy bezpośrednio po złożeniu wniosku i pozytywnej weryfikacji tożsamości zarejestruje zastrzeżenie albo cofnięcie zastrzeżenia numeru PESEL w rejestrze i wyda wnioskodawcy potwierdzenie zastrzeżenia albo jego cofnięcia.

Dlatego lepiej się nie zastanawiajcie i czym prędzej zastrzeżcie swój numer PESEL. W razie chęci wzięcia pożyczki lub wypłacenia większej kwoty w placówce banku możecie to natychmiastowo cofnąć.

Źródło zdjęć: FotoDax / Shutterstock.com, własne

Źródło tekstu: oprac. własne