Nieczyste umowy na czystą energię. UOKiK nałożył prawie 3 mln zł kar

Rynek odnawialnych źródeł energii rozwija się dynamicznie i dla wielu konsumentów jest szansą na obniżenie rachunków za prąd czy ogrzewanie. Niestety, część przedsiębiorców wykorzystuje rosnący popyt, próbując narzucić klientom niekorzystne warunki w umowach. Dlatego tak istotne jest, by chronić konsumentów i zapewnić uczciwe zasady współpracy.

Nieuczciwe zapisy w umowach

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił, że przedsiębiorstwa stosowały klauzule umożliwiające im jednostronne zmiany w umowie bez uzasadnienia i zgody klienta. Problem dotyczył między innymi:

• braku odpowiedzialności za szkody – firmy wyłączały swoją odpowiedzialność za uszkodzenia dachu czy ścian podczas montażu, choć jako profesjonaliści powinny ponosić konsekwencje błędów,
• opóźnień i zmian sprzętu – w umowach pojawiały się zapisy pozwalające na dowolne przesuwanie terminów instalacji i zmianę urządzeń na inne modele bez konsultacji z klientem,
• utrudnień w odstąpieniu od umowy – nawet w przypadku istotnych opóźnień czy niezgodności z pierwotnymi ustaleniami konsumenci mieli ograniczone możliwości rezygnacji,
• surowych kar umownych – firmy nakładały wysokie kary na klientów na przykład za „utrudnianie montażu”, nie precyzując, co dokładnie oznacza takie zachowanie, a jednocześnie same nie ponosiły konsekwencji za opóźnienia czy usterki,
• zniechęcania do reklamacji – w umowach znajdowały się zapisy, zgodnie z którymi klient musiałby pokryć koszty reklamacji, jeśli firma uznałaby ją za „nieuzasadnioną”, bez jasno określonych kryteriów oceny.

Sankcje i obowiązek informacyjny

W wyniku postępowania, UOKiK uznał powyższe praktyki za naruszające prawa konsumentów i nałożył na firmy kary finansowe:

• Polska Energia Grupa Kapitałowa – ponad 2,8 mln zł,
• Am Eco Energy – ponad 54 tys. zł.

Ponadto, obie spółki zostały zobowiązane do poinformowania klientów o stosowanych niedozwolonych klauzulach, co ma pomóc poszkodowanym w dochodzeniu swoich praw. Warto jednak pamiętać, że decyzje nie są jeszcze prawomocne – przedsiębiorcy odwołali się do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Jak uchronić się przed nieuczciwymi praktykami?

Aby uniknąć problemów przy zakupie i montażu instalacji OZE, warto kierować się poniższymi zasadami, o których informuje UOKiK.

1. Dopasuj instalację OZE do swoich potrzeb i możliwości finansowych:

• • Niewłaściwie dobrana pompa ciepła zainstalowana w słabo izolowanym budynku może nie dogrzać pomieszczeń lub być bardzo droga w eksploatacji.
  • Pamiętaj, że pompa ciepła energię elektryczną do ogrzania domu zużywa zimą, kiedy instalacja fotowoltaiczna generuje najmniejsze ilości prądu.

2. Porównaj oferty różnych dostawców:

• • Nieuczciwi sprzedawcy mogą znacznie zawyżać ceny w stosunku do cen rynkowych.

3. Pamiętaj o zasadzie ograniczonego zaufania w relacjach z odwiedzającymi Cię przedstawicielami handlowymi:

• • Ulotki imitujące zawiadomienia urzędowe? Zapewnienia o współpracy z organami administracji państwowej? Zawsze sprawdzaj wiarygodność informacji.
  • Wyliczenia potencjalnych korzyści finansowych przedstawiane przez przedstawicieli handlowych mogą nie odpowiadać rzeczywistości.
  • Twój email może służyć do zawarcia umowy kredytowej - nigdy nie zgadzaj się na tworzenie dla Ciebie przez przedstawiciela handlowego konta poczty elektronicznej (email); nie pozwalaj, aby przedstawiciel obsługiwał Twoją pocztę elektroniczną lub Twój telefon.
  • Przekazanie kodów jednorazowych, które możesz otrzymać SMS-em w trakcie spotkania z przedstawicielem może spowodować, że zaciągniesz pożyczkę w znacznej wysokości.
  • Jeśli przedstawiciel handlowy wywiera presję, aby zawrzeć umowę już na pierwszym spotkaniu – bezpieczniej zakończyć spotkanie bez składania jakichkolwiek podpisów.

4. Przed podpisem umowy sprawdź, czy umowa bądź oferta będąca jej częścią zawiera:

• • markę, model i moc wszystkich oferowanych komponentów instalacji,
  • zakres koniecznych prac instalacyjnych,
  • termin wykonania,
  • całkowitą cenę,
  • warunki gwarancji,
  • uprawnienie do odstąpienia od umowy w przypadku zawarcia jej poza lokalem przedsiębiorstwa (lub na odległość – przez telefon, Internet).

5. Zawsze dopilnuj, że otrzymasz swój egzemplarz umowy.

6. Jeśli podpisałeś umowę poza lokalem przedsiębiorstwa (np. w domu) - masz prawo w terminie 14 dni od zawarcia odstąpić od niej bez ponoszenia kosztów, a jeśli umowa dotyczy sprzedaży rzeczy (elementów instalacji) – termin na odstąpienie liczy się od dnia dostawy ostatniego elementu:

• • Wizyta przedstawiciela nie była umówiona? Możesz odstąpić od umowy w ciągu 30 dni.

7. Nie spiesz się z decyzją i zwracaj uwagę, co podpisujesz. Niektóre zapisy w umowach mogą ograniczać Twoje prawa:

• • Żądanie rozpoczęcia wykonywania usługi przed upływem terminu na odstąpienie od umowy może wykluczyć możliwość odstąpienia od niej bez ponoszenia kosztów, nawet jeśli umowa została zawarta poza lokalem przedsiębiorstwa.

8. Przed zawarciem umowy na sprzedaż i montaż instalacji OZE:

• • Powinieneś otrzymać niezbędną dokumentację techniczną charakteryzującą parametry pracy oferowanych urządzeń, np. ich efektywność energetyczną.
  • Wymagaj na piśmie od sprzedawcy przedstawienia wyników audytu przedmontażowego z rzetelną analizą efektywności pracy proponowanej instalacji po jej zamontowaniu (np. średnioroczna przewidywana ilość generowanej energii elektrycznej przez instalację fotowoltaiczna lub wiatrową, średnioroczne zużycie energii elektrycznej przez pompę ciepła itp.).

9. Masz wątpliwości co do uczciwości zapisów proponowanej umowy lub problemy z jej realizacją?

• • Możesz uzyskać bezpłatną pomoc u Rzecznika Konsumentów w swoim mieście lub powiecie.