Nowa mapa grawitacyjna Marsa zaprezentowana podczas Europlanet Science Congress 2024 wzbudziła wiele emocji. Pokazuje bowiem obecność gęstych, wielkoskalowych, zagadkowych struktur w miejscu dawnego oceanu na Marsie.
Nowa mapa i bazująca na niej analiza powstała jako suma danych z wielu marsjańskich misji. Głównym autorem jest Bart Root z Delft University of Technology. Jednak przedstawione na niej wyniki nie tylko ujawniają obecność tajemniczy struktur pod powierzchnią, ale też rodzą pytania wobec ważnej zasady geologii.
Izostaza to termin, który w dużym uproszczeniu mówiąc opisuje geologiczny proces reagowania Ziemi na obciążenie. Im więcej ma na sobie, tym bardziej chowa się ona do wnętrza Ziemi. Gdy obciążone tereny Antarktydy tracą znajdujący się na nich śnieg, ziemia się podnosi. Podobny proces miał miejsce także przy okazji epoki lodowcowej, gdy Skandynawia podniosła się spod ustępującego lądolodu. Mówimy więc o pewnym równaniu nacisku. Całość zachodzi w rejonie skorupy planety i górnej części jej płaszcza. Autorzy nowej mapy Marsa twierdzą jednak, że izostaza na Marsie nie wszędzie jest obecna tam, gdzie powinna. A raczej, jest coś, co ją blokuje.
Co blokuje izostazę na Marsie?
Dzieje się tak w rejonie Olympus Mons, (swoją drogą największego wulkanu w Układzie Słonecznym) i całego regionu wulkanicznego zwanego Tharsis Montes. To rozległy obszar, w którym znajdują się również trzy inne ogromne wulkany: Arsia Mons, Pavonis Mons i Ascraeus Mons. Izostaza wskazuje, że ten masywny region powinien wypychać powierzchnię planety w dół. Co zaskakujące, jest jednak odwrotnie. Obszar ten jest znacznie bardziej wzniesiony niż reszta powierzchni Marsa – podkreśla portal sciencealert.com
Co więcej, badania pokazują, że aktywne procesy w marsjańskim płaszczu podnoszą Tharsis Montes. Najprawdopodobniej stać może za tym swego rodzaju niezidentyfikowana masa ukryta w głębi Czerwonej Planety. Jak wskazują autorzy, to zaś może wskazywać, że Mars może mieć wciąż aktywne ruchy zachodzące w jego wnętrzu. Zdaniem badaczy podziemna masa ma mieć średnicę około aż 1750 km oraz głębokość 1100 km. I najwyraźniej wywiera nacisk większy od ciężaru wielkich wulkanów.
Ta informacja budzi też pytanie o możliwą dalszą aktywność wulkaniczną na Marsie. Obecnie na tej planecie nie ma aktywnych wulkanów, ale przeprowadzone analizy pokazują, że region Tharsis Montes miał wpłynąć na powierzchnię sąsiada Ziemi w niedalekiej przeszłości (ale nie aż tak małej – mowa o kilkudziesięciu milionach lat). Być może ukryta pod powierzchnią masa może przebudzić je ponownie.
Badacze odkryli też anomalie grawitacyjne. Pod północnymi równinami w rejonie biegunów Marsa stwierdzono występowanie tajemniczych, gęstych struktur. Mają być one zakopane pod grubą, gładką warstwą osadów znajdującą się na dnie hipotetycznego, starożytnego dna morskiego. Anomalie mają być gęstsze o około 300-400 kg/m3 gęstsze niż ich otoczenie. Podobne zjawisko ma miejsce chociażby na ziemskim Księżycu, w miejscu zagłębień powstałych po zderzeniu z meteorytami. Wspomniane przypadki z Marsa mają jednak ważą różnicę. Nie wykazują one bowiem żadnych śladów na powierzchni.
W sumie zidentyfikowano około 20 obiektów o różnych rozmiarach, przy czym jeden z nich ma przypominać kształtem… psa. Badacze, którzy opracowali nową mapę, wskazują że warto wysłać tam misję kosmiczną, która będzie mogła lepiej przyjrzeć się tajemniczym formacjom. Rozwiązanie to miałoby być podobne do misji GRAIL i GRACE, które mapowały odpowiednio grawitację Księżyca i Ziemi. Misja MaQuals, przedstawiona podczas EPSC2024, miałaby badać nie tylko te miejsca, ale także przyjrzeć się szeroko pojętą warstwę pod powierzchnią Marsa, co mogłoby pomóc lepiej zrozumieć chociażby sezonowe zmiany atmosferyczne, ale także pomóc w wyszukiwaniu zbiorników wód gruntowych.
Źródło zdjęć: NASA / JPL-Caltech / Arizona State University; europlanet-society.org, Root et al.
Źródło tekstu: sciencealert.com
